Belgen zoeken veel minder hun toevlucht tot de Nederlandse stichting om hun familiebedrijf over te dragen of te verankeren. In 2020 werd in ons land ruim de helft meer Belgische private stichtingen opgericht dan het jaar ervoor. Het aantal dat werd gebruikt als administratiekantoor ging zelfs bijna maal drie. Wat stuwt die plotse opmars?

Auteur: Rutger Van Boven, Partner BDO Tax, Estate Planning

Tot vóór het nieuwe Wetboek van vennootschappen en verenigingen (WVV) moest een Belgische stichting minstens drie bestuurders tellen. Zo wilde de wetgever vermijden dat één persoon het laken naar zich toe trok. Om die reden namen veel Belgen hun toevlucht tot de Nederlandse variant van de stichting. Die vereist immers maar één bestuurder.

Nu voor een Belgische stichting ook één bestuurder volstaat, werd die rechtsvorm een pak interessanter. De nadelen van vroeger zijn verdwenen. En dat weerspiegelt zich meteen in de cijfers. Liefst 64% van de in 2020 opgerichte stichtingen-administratiekantoor hebben één bestuurder.

Daarnaast kent de Belgisch stichting nog een aantal andere voordelen. Zo zijn de fiscale transparantieregels complexer in Nederland dan in België, en worden in Nederland de namen van de uiteindelijke begunstigden van de stichting bekendgemaakt in het UBO-register. In tegenstelling tot in België is het UBO-register in Nederland echter voor iedereen toegankelijk.

De oprichting van een stichting is maatwerk. Blijf wel voorzichtig en waakzaam bij het opstellen van de statuten.

Gebruik je de stichting als administratiekantoor, dan moeten er duidelijke regels zijn die een paar generaties standhouden. Zo moeten er eenduidige afspraken zijn over onder meer:

• de aanduiding van het management;
• het dividend- en investeringsbeleid;
• de uittredingsmogelijkheden;
• de kring van personen waarbinnen de certificaten moeten behouden blijven.

Daarnaast moet je de voorwaarden bepalen voor een eventuele overname. Zo kun je beslissen dat het bedrijf in België verankerd moet blijven of dat na de acquisitie de werkgelegenheid wordt gewaarborgd.

Bij een schenking van de aandelen in het familiebedrijf wil je vaak nog een poos de touwtjes in handen houden. Zo kan de volgende generatie geleidelijk ingroeien in de verantwoordelijkheden die de leiding van het bedrijf met zich meebrengt. Door te werken met een private stichting als administratiekantoor maak je als het ware een splitsing tussen de zeggenschap over de onderneming enerzijds en de vermogensvoordelen van de onderneming anderzijds. De aandelen van de onderneming worden overgedragen aan de stichting die in ruil certificaten uitgeeft. Het bestuursorgaan van de stichting – tevens haar enige orgaan – oefent de stemrechten uit op de algemene vergadering van de (holding)vennootschap, terwijl de certificaathouders recht hebben op dividenden, kapitaalvermindering of terugbetaling van inbrengen, of het liquidatiesaldo bij ontbinding van de (holding)vennootschap. Op die manier behoud je de controle over de onderneming en bepaal je ook na je overlijden wie de leiding krijgt.

Ook wanneer je de onderneming (nog) niet overdraagt aan de kinderen, wil je bij een onverwacht overlijden de toekomst van het familiebedrijf veiligstellen. Dan kun je bijvoorbeeld de leiding in handen geven van een of meer vertrouwenspersonen of personen die ervaring hebben in de sector van je business, al dan niet samen met een of meer (actieve) kinderen.

Daarnaast kun je met een stichting de versnippering van het aandeelhouderschap vermijden. Door de aandelen onder te brengen in een stichting-administratiekantoor kan het stemrecht worden gebundeld, kan de overdracht van de certificaten/aandelen in goede banen worden geleid en kunnen (geleidelijke) uitstapmogelijkheden worden voorzien.

De stichting die wordt gebruikt als administratiekantoor is onder bepaalde voorwaarden fiscaal transparant. Dividenden die worden uitgekeerd door de gecertificeerde onderneming en vervolgens via de stichting doorstromen naar de certificaathouders worden niet extra belast. Bovendien zijn de verplichtingen op het vlak van boekhouding en jaarrekening voor een stichting-administratiekantoor heel eenvoudig.

Een stichting als administratiekantoor zet je niet zomaar stop. Dat kan enkel via de rechtbank en in specifieke, wettelijk bepaalde gevallen. Dat hoeft echter geen onoverkomelijke hinderpaal te zijn. Als de certificaten uitgegeven door de stichting vooraf worden omgezet in aandelen – het zgn. decertificeren) – kan de stichting haar doelstelling niet langer realiseren. Op basis van die grond kun je de ontbinding van de stichting vragen.

Behalve als administratiekantoor kan een stichting ook voor andere toepassingen waardevol zijn.