Peter Van Laer, CEO BDO Belgium

Na een lange periode zonder echte schaarste kampt onze economie vandaag, maar eigenlijk al sinds de COVID-19-pandemie, met tekorten die we sinds de jaren 70 niet meer hebben gekend. Vijftig jaar geleden dacht men nog dat technologie en wetenschap de schaarste konden voorkomen. Als technologie-optimist wil ik hierin blijven geloven. Maar er zijn ook elementen die we, ondanks heel veel menselijk vernuft, niet onder controle hebben. Zoals de coronapandemie en de geopolitieke spanningen met de aanslepende oorlog in Oekraïne als triest hoogtepunt. De gevolgen laten zich voelen met een tekort aan grondstoffen, onbetrouwbare aanleveringsketens en stijgende prijzen, vooral dan voor energie met als consequentie een galopperende inflatie. De onzekerheden en stijgende, onvoorspelbare kosten temperen de investeringsappetijt. En dan moet Europa nog een antwoord formuleren op de Amerikaanse Inflation Reduction Act (IRA) en de Chips Act uitrollen om een toekomstgericht en duurzaam industrieel (groei)beleid te ondersteunen.

Zaak is om stappen te zetten die op korte termijn de businesscontinuïteit ondersteunen en toch proactief de langetermijnstrategie naar een duurzaam businessmodel onderbouwen. Anders gezegd: hoe vind en bind je als bedrijf of overheid het gegeerde talent dat almaar schaarser wordt? Hoe houd je de groeiende energie- en klimaatkosten onder controle zonder minder duurzaam te ondernemen? Hoe (re)organiseer je in tijden van schaarste de toeleverings- en waardeketen voor je bedrijf op een manier dat je de continuïteit en tewerkstelling verzekert en de klanten tevreden houdt vandaag, maar ook op langere termijn?

Vast staat immers dat schaarste onze aandacht stuurt. Of het nu gebrek aan tijd, geld, grondstoffen, sociale contacten of iets anders is. Het tekort levert een zeker voordeel op: het genereert focus en concentratie. Zo is het niet toevallig dat we beter kunnen presteren als een deadline (schaarste aan tijd) nadert. Maar er schuilt ook een gevaar in: schaarste veroorzaakt een tunnelvisie en beperkt ons denkvermogen. Een eenzijdige concentratie op het schaarsteprobleem zorgt ervoor dat je andere, misschien wel relevantere langeretermijndoelstellingen verwaarloost, onderschat of verdringt omdat ze niet urgent aanvoelen. Oplossingen die buiten de tunnel liggen worden niet of minder meegenomen in onze besluitvorming.

Als we ons meer bewust zijn van de effecten van schaarste op ons denkvermogen zijn we beter gewapend om samen op zoek te gaan naar alternatieven om jouw en ons bedrijf optimaal te beschermen tegen de effecten van schaarste, schokken en spanningen van toekomstige, nabije en verre gebeurtenissen. Of om omgekeerd maximaal de opportuniteiten die diezelfde gebeurtenissen creëren, om te zetten in duurzame meerwaarde.

Want in een tijdperk waarin de planetaire grenzen sterk onder druk staan, grondstofvoorraden slinken, nog te veel en divers talent onderbenut wordt en te veel mensen aan hun lot worden overgelaten, moeten bedrijven, organisaties en overheden hun tunnelvisie overstijgen en een plan voor ogen houden voor de lange termijn. Streven naar een duurzame, leefbare wereld is geen spel van winst of verlies. De fundamentele omslag is onvermijdelijk.

Het vergt visie en leiderschap om in een context met meer onzekerheden dan zekerheden de juiste knopen door te hakken die tastbare waarde creëren. We moeten beseffen dat een schokbestendig en rendabel businessmodel met een positieve impact op de maatschappij alleen kan slagen als we de langetermijndoelstellingen voor ogen houden en de kortetermijnacties uitvoeren met het besef van onze tunnelvisie. Immers, een bedrijf dat niet kan uitleggen wat het doet om de uitdagingen van de wereld op een positieve manier te beïnvloeden, verliest op termijn zijn bestaansrecht.